Kerstkaarten & Nieuwjaarswensen

Rond 1800 lijkt het een traditie te zijn dat kinderen ter gelegenheid van kerst of het nieuwe jaar een wenskrans schrijven aan hun ouders, waarin ze beterschap beloven voor hun gedrag en inzet en waarin zij hun ouders bedanken voor alle goede zorgen.

Het etiquetteboek De Goede Toon van D.H. Engelberts (1895) schrijft het voor dat nieuwjaarsbrieven alleen aan bloedverwanten of goede vrienden geschreven worden. Aan de rest van de vrienden en kennissenkring wordt het visitekaartje gestuurd. Het is ook geoorloofd in de eerstvolgende brief van nieuwjaarswensen te voorzien.

Merry Christmas

De kerstkaart zoals wij hem nu kennen, stamt uit het midden van de 19de eeuw afkomstig uit Engeland. Daar liet Sir Henry Cole, een Engelse zakenman, die niet langer de gebruikelijke handgeschreven brieven aan familie, vrienden en zakenrelaties wilde versturen, een kerstkaart drukken. Hij geeft tekenaar John Callcott Horsley in 1843 de opdracht een kerstkaart voor hem te ontwerpen. Horsley ontwikkelt een drieluik met afbeeldingen van mensen in armoede, een afbeelding van een kerstvierend gezin en de nog altijd bekende tekst: ‘A merry Christmas and a happy new year to you’. Tegenwoordig heeft het woord ‘merry’ de betekenis ‘vrolijk’, maar in die tijd is het een spiritueel woord met de betekenis ‘gezegend’. Henry Cole laat met behulp van lithografie duizend van deze kaarten op stevig karton drukken. Vervolgens worden ze met de hand ingekleurd. In Engeland wordt het snel een enorme rage, daarna volgt Duitsland. In Nederland bood de Amsterdamse boekhandelaar Koster in 1873 als eerste wenskaarten aan, alleen gericht op Nieuwjaar. Ze bevatten een wens in rijmvorm.

Nieuwjaarswensen

In de collectie van Huis Van Gijn bevinden zich twee Nieuwjaarskaarten van Simon van Gijn. In 1902/1903 ontving hij een Nieuwjaarswens uit Kopenhagen van de heer Gnove, met de oprechte wensen voor het nieuwe jaar: Avec mes souhaits sinçères de bonne année. je vous prie d’agréer l’assurance de ma considèration distinguée. Op de voorkant van de nieuwjaarswens staat een optocht van mannen, vrouwen en kinderen met Deense vlaggen en in Deense traditionele kleding.

Gerhard Leslie Gnove (1855-1911) was een bekende historicus en biograaf en werkzaam in het Rijksarchief van Denemarken te Kopenhagen. Zijn interesse lag met name in de historie van Kopenhagen en in de maritieme geschiedenis, zoals de zeeslagen tussen Zweden en Denemarken, waar de Republiek ook deel aan nam. Waar Van Gijn en Gnove elkaar van kennen, weten we helaas niet.

Misschien hebben ze elkaar ontmoet op het vlak van de zeeslagen. Van Gijn verzamelde prenten en tekeningen die betrekking hadden op de vaderlandse geschiedenis. De 17de eeuw is goed vertegenwoordigd in zijn collectie. Wellicht correspondeerde de twee heren over de beroemde gebeurtenissen. Mogelijk hebben ze elkaar ontmoet in 1889 toen Van Gijn met vrienden een bezoek bracht aan Kopenhagen tijdens hun zomerse reis. Het is ook goed mogelijk dat de heren elkaar nooit hebben ontmoet, en alleen maar met elkaar schreven.

Fijn van Draat

De andere Nieuwjaarskaart stamt uit 1909 en is door Simon zelf verstuurd. Op de voorzijde van de ansichtkaart staat een foto van zijn eigen studeerkamer. Het kaartje met de nieuwjaarswens op de achterzijde is gericht aan mejuffrouw E. Fijn van Draat en haar moeder. Dit zijn de zus en de moeder van Juffrouw Fijn van Draat, de huishoudster van Van Gijn.

Familie Fijn van Draat en Van Gijn stonden op zeer goede en vriendschappelijk voet met elkaar. Deze attente uitwisselingen zijn dan ook niet ongebruikelijk. Een interessante vraag is hoe en met wie Van Gijn het nieuwe jaar inluidde. Helaas weten we niets van hoe hij zijn oudejaarsavond doorbracht.

Wie goed kijkt naar de poststempels ziet dat de kaart op dezelfde dag wordt bezorgd. Nog net op tijd!