Penningen

Huwelijkspenning van Arnoldus van Tilburgh en Odilia van Eterson

TROUW - Zilversmid Arnoldus van Tilburgh viert in 1730 zijn zilveren huwelijksfeest met Odilia van Eterson. Het is zijn tweede huwelijk. Arnoldus en Odilia zijn in 1705 getrouwd en krijgen negen kinderen. Speciaal voor de gelegenheid wordt een zilveren penning gemaakt. Op de voorzijde staan de twee familiewapens. Daarboven zijn twee ineengeslagen handen te zien, een verwijzing naar de echtelijke trouw. Langs de rand staan hun namen en het jaar van hun huwelijk. Op de keerzijde staat een inscriptie met een verwijzing naar hun 'vier paar' kinderen die in 1730 nog in leven zijn. Zes maanden na het feest overlijdt Arnoldus. Zijn vrouw Odilia zet zijn winkel op de Voorstraat voort.

Huwelijkspenning van Arnoldus van Tilburgh en Odilia van Eterson

1730

Schild

STRIJD - In de vijftiende eeuw woedt een heftige strijd in Holland: de Hoekse en Kabeljauwse twisten. In 1417 wordt Jacoba van Beieren gravin van Holland, maar haar oom Jan van Beieren wil haar titels en land. Een felle strijd volgt, ook na de dood van haar oom. In 1428 sluit Jacoba noodgedwongen vrede met Filips van Bourgondië. Hij wordt ook haar erfgenaam. In 1433 draagt ze haar macht definitief over. Deze gouden munt wordt ook wel een 'schild' genoemd, omdat op de voorzijde de vorst is afgebeeld. Deze is uit naam van zowel Jacoba als Filips gemaakt in de Munt van Holland te Dordrecht. Hij stamt uit de periode 1429-1433 toen Jacoba van Beieren zich had neergelegd bij haar verlies.

Schild

1429 - 1433

Penning op de moord op de Gebroeders De Witt

ca. 1672 - 1750

VERSTOPT - Op 20 augustus 1672 worden Johan en Cornelis de Witt vermoord in Den Haag. Het is een van de dieptepunten in het Rampjaar 1672. Johan de Witt is bijna twintig jaar de belangrijkste politicus - een soort minister-president - van de Republiek. Zijn broer Cornelis de Witt heeft samen met admiraal Michiel de Ruyter de succesvolle Tocht naar Chatham gewonnen in 1667. Ze komen uit Dordrecht en zijn voor de 'ware vrijheid' maar tegen macht voor Willem III, de prins van Oranje. In 1672 weet Willem III de politiek ervan te overtuigen hem te steunen. Johan de Witt verliest zijn baan, Cornelis wordt gevangen gezet in Den Haag. Wanneer Johan Cornelis komt ophalen uit de Gevangenenpoort worden ze aangevallen en vermoord door een menigte aanhangers van Willem III. Het is een gruwelijk gezicht, de lichamen worden zelfs verminkt. Niet lang daarna groeien de gebroeders De Witt uit tot martelaren. Dit soort penningen laat zien hoe belangrijk ze waren. In het midden zit een klepje dat je kunt open maken. Daarachter zitten vier heel kleine prentjes met vier scenes van de moord op de Gebroeders De Witt verstopt.

Penning Dordtse Fruiteniersgilde

1789

KWALITEIT - In 1789 krijgen leden van het fruitverkopersgilde in Dordrecht een penning. Binnen de stad richt dit gilde zich op de verkoop van groente en fruit. De penningen zijn herkenbaar aan het teken met de appelboom. Onder de boom staat de naam van het lid van het gilde en de datum waarop de penning is uitgereikt. Dit systeem van penningen is goed uitgedacht. Soms dienen ze als teken van aanwezigheid bij bijeenkomsten zoals begrafenissen. De fruitverkopers gebruiken ze ook op een andere manier. Met de penning in bezit mag je handel drijven in groente en fruit. Zo houdt het fruitverkopersgilde controle over zowel verkopers die bij hen zijn aangesloten als de kwaliteit van hun goederen.

Noodmunt uit Haarlem

AANDENKEN - Dit simpele zilveren schijfje is een bijzonder betaalmiddel, het was alleen geldig in een belegerde stad. Tijdens oorlogen is er soms niet genoeg muntgeld op voorraad, maar soldaten en burgers moeten wel betaald worden. De oplossing is het invoeren van noodmunten - vaak gemaakt van ander metaal of zelfs van papier. In 1572 wordt Haarlem belegerd door het regeringsleger van koning Filips II van Spanje. De stad besluit noodmunten te laten maken. Nadat de belegering is opgeheven in juli 1573 kunnen mensen het geld inwisselen voor echte betaalmiddelen. Veel inwoners bewaren de munten echter als aandenken aan wat ze hebben meegemaakt.

Een simpel zilveren schijfje. Dit was een bijzonder betaalmiddel, het was alleen geldig in een belegerde stad. Onderdeel van collectie Huis Van Gijn.

Noodmunt uit Haarlem

1572

Rekenpenning met moord op Willem van Oranje

MOORD - In 1572 start Willem van Oranje een nieuwe fase de opstand in de Nederlanden tegen het beleid van koning Filips II van Spanje. De Nederlanders volgen hem in zijn strijd voor meer vrijheid, meer zelfbestuur en ruimte voor het protestantisme. Oranje moet boeten voor zijn opstandigheid. De koning neemt hem zijn bezittingen af en verklaart hem vogelvrij. Vanaf dat moment vinden er aanslagen plaats op zijn leven. Op 10 juli 1584 slaagt Balthasar Gerards erin Oranje te vermoorden. Hij schiet hem door zijn hoofd. Het moment van de moord is vastgelegd op deze rekenpenning uit 1584. Dit soort penningen wordt door ambtenaren gebruikt als rekenmiddel bij het innen van de belastingen. Daarnaast worden gebruikt als propagandamiddel. Particulieren kunnen ze kopen bij de Munt in Dordrecht.

Rekenpenning met moord op Willem van Oranje

1584

Beloningspenning Lodewijk Napoleon voor schipper Jan van Dijk

1806 - 1810

MOED - In 1808 krijgt Jan van Dijk een medaille voor zijn heldenmoed. In die periode is Lodewijk Napoleon, een broer van de Franse keizer Napoleon Bonaparte, koning in Nederland. Stuurman Van Dijk wordt beloond, omdat hij zijn schip met gevaar voor eigen leven terug heeft gebracht naar Nederland. Op zee is hij door Engelsen verplicht zijn matrozen af te staan. In plaats daarvan krijgt hij vier Engelsen aan boord en moet hij naar een Engelse haven gaan. Dat doet hij niet, Van Dijk sluit de Engelsen op in het ruim en vaart naar huis. Deze daad van verzet tegen de Engelse vijand beloont Lodewijk Napoleon met een gouden medaille uitgereikt op 12 mei 1808.

Draagteken van de Dordtse avondvierdaagse

1984

WANDELEN - Wie heeft het niet gedaan, als kind vier avonden achter elkaar 5 of 10 kilometer wandelen voor een mooie medaille. In de collectie van Huis Van Gijn bevinden zich diverse soorten draagtekens van de avondvierdaagse in Dordrecht. Deze is uit 1984 en laat het stadhuis van Dordrecht zien. Op de medaille is te lezen: de 38e jeugdavondvierdaagse, 1984, georganiseerd door de Dordtse wandelvereniging W.I.K. (Willem is Kunnen).

Oord

HOLLANDIA - In de Nederlanden bestaan lang allerlei soorten munten naast elkaar. De waarde en namen van die munten verschillen per provincie. Zo heb je de 'oord', een munt die 1/4 stuiver, 2 duiten of 4 penningen waard is. Hoe de oord eruit ziet, wisselt ook per provincie of soms per stad. Dit is een Hollandse variant. Aan de ene kant staat 'Hollandia' en aan de andere kant staat een vrouw in een tuin. De vrouw stelt Holland voor. Zij zit in een tuin die veilig wordt beschermd door een hek. Voor de Hollanders in 1595 staat dit symbool voor de behaalde vrijheid en bescherming tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Dit is bovendien een extra bijzonder exemplaar, want normaal is een oord gemaakt van koper. Zou het een geschenk zijn geweest?

Oord

1595

Huwelijkspenning van Abraham Stoop en Jacoba van Mewen

PRONKSTUK - In 1708 bestelt of ontvangt burgemeester Abraham Stoop een gouden penning. Het is niet zeker of hij zelf de bestelling doet of het als geschenk ontvangt voor zijn 50 jarig huwelijksfeest met Jacoba van Mewen. Wel staat vast dat het ontwerp wordt gemaakt door de Dordtse prentkunstenaar Anthony de Vos. De uitvoering van de huwelijkspenning is mooi. Op de voorkant staan de twee familiewapens van Stoop en Van Mewen. Op de achterkant staat een inscriptie over het 50 jarig huwelijk. Deze gouden penning is een prachtig en indrukwekkend pronkstuk met een diameter van 5,5 cm.